Laat kleur zingen
K leur wordt vaak vergeleken met muziek. Er wordt gezegd dat Sir Isaac Newtons beschrijving van zeven spectrale kleuren verband hield met de zeven-noten muziekschaal. In werkelijkheid is er geen indigo in het spectrum, dus ROY-G-BIV klopt niet helemaal. (Mijn excuses aan alle basisschoolleraren kunst overal.) Kleur en muziek hebben akkoorden, harmonie, contrast, accenten, noten, lijnen, toonsoorten en nog veel meer woorden gemeen. De meeste serieuze muzikanten bestuderen hun vak en passen klankprincipes toe op hun werk – en jij, als colorist, moet hetzelfde doen. Je kunt kunstwerken maken die zweven als de muziek van grote componisten, als je kleurprincipes bestudeert en implementeert zoals die in dit boek worden gepresenteerd.
Een heer in een van mijn kleurworkshops zei tegen me: “Het kan je hele leven duren om dit allemaal te leren.” Nou, misschien wel. Maar voor een colorist, wat zou interessanter kunnen zijn? Uitdagender? Leuker? Wat een geweldige manier om de rest van je leven door te brengen.
Er komt meer bij kijken dan kleurencirkels, stalen en referentiekaarten, hoe belangrijk ze ook zijn. In dit hoofdstuk staan een aantal dingen om over na te denken terwijl je aan je kleurbeheersing werkt. Speel erop los.
Meer kleurenspel: schilderen met licht
Dan komt het moeilijke gedeelte:
hoe plan je een schilderij om anderen te laten zien wat jou is overkomen. Om een ervaring in verf weer te geven, om het gevoel van licht en kleur, lucht en ruimte te suggereren….
-Maxfield Parrish
Hoe je waarde, intensiteit en randen in je schilderij contrasteert, bepaalt je lichteffecten. Een helder gebied dat snel overgaat in duisternis suggereert verlichting. Zuivere pasteltinten omgeven door parelmoeren neutralen zijn lichtgevend. Schaduwen kunnen warm of koel zijn, geschilderd als sluiers met lage intensiteit over kleuren. Gereflecteerde kleuren stuiteren van het ene object naar het andere om het oog van de kijker door je compositie te leiden.
Misschien ben je een realist die liever lokale kleuren schildert: groen gras, blauwe lucht, rode schuur.
Paul Gauguin zei: “Het is het oog van onwetendheid dat een vaste en onveranderlijke kleur toekent aan elk object… pas op voor dit struikelblok.” Vergeet niet dat de kwaliteit van het heersende licht van invloed is op hoe we de kleur van een object waarnemen. Onze ogen zien wat we verwachten te zien. Rood is rood, toch? Fout. Op elk moment van de dag, seizoen of weersomstandigheid zal het licht anders zijn. Een rode schuur kan een karmijnrode tint hebben in de vroege ochtend en een roodoranje tint in de late namiddag.
Om je kunstwerk te verenigen, kies je een kleurenschema dat het dominante licht suggereert zoals het objecten in de scène beïnvloedt.
Verf, kleur of plak stof of papier op een van de schetsen in je gebruikelijke werkruimte of studio onder je normale verlichting. Label deze schets met het type verlichting en leg hem opzij. Maak een tweede schets onder een gloeilamp-leeslamp met dezelfde kleuren en label deze. Maak meer schetsen onder een halogeen- of kwartslamp, gewone TL-verlichting, full-spectrum TL (5000-5500K), daglicht TL (6500K) en natuurlijk daglicht. Als je er echt in duikt, maak dan schetsen op een zonnige, een bewolkte en een regenachtige dag en op verschillende tijdstippen van de dag. Je zult zien dat verlichting een verschil maakt in de kleuren.
TEST HARMONIE- EN CONTRASTTECHNIEKEN
Benadruk uw ondergrond met een lichte wash van een dominante kleur of licht in uw afbeelding. Gebruik droge penseelstreken over de wash om deze kleur door volgende washes heen te laten breken. Om kleurvibratie te bieden in plaats van harmonieus licht, toon de ondergrond met de kleur die complementair is aan de dominante kleur of het licht. Bereik deze effecten in vezel en collage met een achtergrond van harmonieuze of contrasterende kleur die tussen de later aangebrachte stukken doorkijkt.
• Glazuur het hele schilderij of specifieke gebieden met een lichte, harmonieuze kleur om het kunstwerk op te fleuren, of een complementaire kleur om de toon te verlagen. Breng dunne washes aan op een droog oppervlak. Laag vezels met gaasachtige, transparante stoffen. Gebruik dun, gekleurd rijst- of zijdepapier voor collage.
• Teken uw onderwerp met waskleurige potloden om een harmoniserende of contrasterende lijn van kleurweerstand te bieden.
• Teken uw onderwerp met een enkele harmoniserende of contrasterende kleur in aquarelpotloden. De lijn lost op waar je hem nat maakt en wordt feller. Gebruik deze lijn om beweging te creëren.
Wanneer je kleuren mengt of speelt met papier en stof, probeer dan verschillende schema’s voordat je begint met je kunstwerk en ontdek wat werkt. Als je intuïtie suggereert dat een ongepland accent een vonk kan toevoegen, luister dan naar die innerlijke stem. Probeer het idee uit door verf te mengen of verschillende papier- of vezelkeuzes te vergelijken. Speel met de kleuren terwijl je werkt. Niets is concreet. Wat telt is of het eindresultaat je bevalt.
Een kleurenplan zorgt ervoor dat je je boodschap duidelijk communiceert. Weet wat je wilt zeggen; vind dan de kleuren die het het beste uitdrukken. Gebruik harmonie of contrast, twee kleuren of een volledig spectrumpalet. Probeer dissonante kleuren om een punt te maken, zoals boosheid of depressie. Denk goed na over je kleur om de reactie te krijgen die je wilt van kijkers.
Kleur vanuit het hart
Net als Andrew Wyeth houdt Stolzenberger van de sobere schoonheid van de natuur, hoewel ze kleur op veel verschillende manieren onderzoekt. Ik word geraakt door de gelaagde, spirituele kwaliteit van dit werk, en zie er bij elke kijkbeurt weer iets anders in. Het lage intensiteit aardepalet is perfect voor dit onderwerp.
Het kiezen van een basispalet
Het kiezen van een basispalet is een belangrijke stap in het beheersen van kleur. Faber Birren laat in The History of Color in Painting voorbeelden zien van de paletten van de grote meesters van de schilderkunst. De meesten van hen gebruikten maar heel weinig kleuren. Kunstenaar Ron Ranson zegt: “Mijn persoonlijke theorie is dat je door zuinig te zijn met het aantal kleuren, ze goed leert kennen en begrijpt hoe ze op elkaar reageren.”
Inmiddels zou je een idee moeten hebben van de kleuren waarmee je het liefst werkt in verf, papier en vezels.
Hier zijn enkele opties en tips voor het opzetten van je basispalet:
Begin met een beperkt palet, maar sta open voor het toevoegen van nieuwe kleuren.
Begin met de zes kleuren van het split-primaire palet, plus Burnt Sienna.
Het is een zekerheidje
Een van de redenen waarom Brotherton zo succesvol is met kleur, is dat ze heel vertrouwd is met haar palet. Je zou niet geloven hoeveel studenten me vertellen dat ze niet weten welke kleuren er op hun palet staan. Om zulke geweldige resultaten te behalen, moet je snel weten welke kleuren je moet gebruiken en waar je ze op je palet kunt vinden.
Leg je kleurenspectrum neer, met pure tinten in de ene groep en aardse tinten in de andere. (Zie de illustratie in de verklarende woordenlijst boven het palet op pagina 29.)
Of volg de volgorde van het spectrum, met pure tinten en aardse tinten door elkaar.
Plaats warme kleuren bij elkaar en koele kleuren in een aparte groep.
Houd rekening met acht tot tien kleuren voor je basispalet. Hoe minder, hoe beter – voor beginners.
Als je een opstelling hebt gevonden die je bevalt, blijf er dan een tijdje bij. Het is makkelijker om met kleur te werken als je palet consistent is.
ZET JE PALETTEN OP VOLGORDE
• Beginners: Probeer een basispalet te maken met de complementen Frans ultramarijn en gebrande siënna. Maak waardeschalen en creëer een reeks kleuren van roodbruin tot grijsblauw en zwart op kleurreferentiekaarten. Maak er ook een schets of twee van. Voeg dan een voor een rood, karmijnrood of geel toe om te zien hoeveel verschillende kleurenmengsels je kunt maken. Blijf een kleur per keer toevoegen totdat je het gesplitste primaire palet hebt bereikt.
• Maak een diagram van een paletindeling met je basiskleuren en een paar van je speciale favorieten. Werk een lay-out uit die logisch voor je is, op basis van een van de bovenstaande suggesties. Bewaar het diagram bij je schilderspullen. Rangschik je kleuren elke keer dat je werkt in dezelfde volgorde.
Kunstenaars leggen hun paletten allemaal anders neer. Sommige zijn logisch en andere lijken een warboel. Het enige dat ertoe doet, is of je weet wat en waar je kleuren op je palet staan. Kleuren door vallen en opstaan is een recept voor een ramp in een schilderij. Als je geen voorkeuren hebt voor paletindelingen, denk dan als een colorist en organiseer je lay-out. Laat ruimte tussen tinten om nieuwe kleuren toe te voegen. Met twintig kleuren kun je een mooi spectraal palet van kleuren hebben die je zelf kiest.
Ik heb verschillende paletopstellingen voor verschillende systemen. Mijn paletten zijn logisch – in ieder geval, ze zijn logisch voor mij, en dat is het enige dat telt. Ik gebruik deze paletten vooral om stalen te mengen en verfeigenschappen te testen. Als ik klaar ben om te beginnen met een schilderij, selecteer ik een kleurenschema en leg ik frisse kleuren op een schoon palet, beginnend met de kleur die het meest op rood lijkt aan de linkerkant en met de klok mee rond het wiel bewegend.
VERHALEN MET KLEUR
Er zijn manieren om een onderscheidende kleurstijl te ontwikkelen.
Begin met je reactie op een onderwerp, getriggerd door je kleurvoorkeuren en persoonlijkheid. Laat je kleurstijl zich op natuurlijke wijze ontwikkelen door oefening. Schilder Edward Betts zei: “Niemand wordt geboren als colorist. Je wordt pas een colorist na vele jaren van kijken, experimenteren en schilderen. En schilderen en schilderen.”
Misschien word je aangetrokken tot warme, aardse rood-, geel- en bruintinten en gebruik je ze om herfstlandschappen of nostalgische plattelandsscènes te schilderen. Je werk wordt gemakkelijk te herkennen aan de kleurbehandeling, geïntegreerd met je schildertechniek of medium.
Als je het leuk vindt om inventieve kleurideeën uit te proberen, komt kleur op de eerste plaats, zelfs voordat je een onderwerp hebt om te schilderen. Misschien voel je je vandaag “rood”. Oké, verf rood. Selecteer een op kleur gebaseerd concept of onderwerp, in plaats van een letterlijke, visuele indruk. Uiteindelijk ontwikkelt u een unieke kleurstijl.
Een andere manier om een persoonlijke kleurstijl te ontwikkelen, is door kleuren te selecteren op hun symbolische associaties en ze te combineren met uw eigen thema’s en symbolen. Zoek op internet naar kleursymboliek.
Kleur kan psychologische betekenissen hebben, maar veel factoren beïnvloeden deze interpretaties, zoals cultuur, ervaring en leeftijdsgroep. Hier zijn een paar kleurassociaties die in westerse culturen worden herkend. Sommige zijn tegengesteld. Net als schoonheid, ligt de betekenis van kleur in het oog van de toeschouwer.
Rood: liefde, passie, opwinding, woede. Rood kan je een warm gevoel geven of je eetlust stimuleren. Rood wordt in China geassocieerd met geluk en in India met zuiverheid.
Oranje: gezelligheid, ego, ambitie, trots. Oranje kan ook joviaal, gezellig en uitbundig zijn.
Geel: intuïtie, optimisme, helderheid, vrolijkheid. Geel kan ook lafheid en geelzucht betekenen. Maar in Japan spreekt geel van moed.
Blauw: sereniteit, spiritualiteit, onschuld. waarheid. Studies hebben aangetoond dat blauw de populairste kleur is, die een sfeer van kalmte en vertrouwen creëert. Maar we noemen verdriet nog steeds “een blauw gevoel”.
Violet: spiritualiteit, koninklijkheid, waardigheid, doel. Violet kan overheersend zijn en moeilijk om mee te leven.
Grijs: zekerheid, veiligheid, vrede, somberheid. Grijs is neutraal en leidt niet af.
Zwart: verfijning, waardigheid, dood, leegte. Zwart kan ook overweldigend en dramatisch zijn.
Wit: onschuld, spiritualiteit, hoop, vrede. In sommige oosterse culturen symboliseert wit de dood of begrafenissen.
Groen: vruchtbaarheid, groei, rust, omgeving. Groen is gemakkelijk om naar te kijken en is de meest ontspannende kleur.
Kleur draait helemaal om u, het uiten van uw ideeën en gevoelens en het verbinden met uw kijker. Waarom werken uw kleurkeuzes soms niet? Af en toe kan uw intuïtie u in de steek laten. Raak niet ontmoedigd. U kunt terugvallen op harmonie, contrast, kleurenschema’s en de regels van het ontwerp. Ze geven samenhang en eenheid aan uw werk, hoe vrij u ze ook interpreteert.
Vertel je verhaal met kleur
Eerder heb je geleerd dat eenheid het leidende principe van design is: het primaire doel van artwork. Wanneer artwork verenigd is, werken alle delen van het geheel samen. Een van de belangrijkste principes van kleurdesign om eenheid te bereiken is dominantie. Benadruk:
Zuivere tinten of neutrale kleuren
Hoge of lage waarden
Warme of koele kleuren
Kleurhoeveelheden
Complementaire of analoge kleuren
Een kleurenschema
Een specifieke kleur
Vraag:
• Wat is de kleurdominantie?
• Helpt kleur om het verhaal te vertellen?
• Welke elementen en principes van kleurontwerp hebben de kunstenaars in hun werk verwerkt?
• Hoe hebben de kunstenaars eenheid bereikt?
• Herkent u het kleurenschema?
Houd er rekening mee dat kunstenaars vaak beginnen met een kleurenschema en vervolgens hun intuïtie de overhand laten nemen, waardoor het kleurenschema mogelijk niet voor de hand ligt.